Nguồn gốc và ý nghĩa của ngày tết nguyên tiêu 15-1 âm lịch

Rằm tháng Giêng hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu (5/5 âm lịch) là ngày trăng tròn đầu tiên của năm mới và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với đời sống tinh thần của người Việt. Vào ngày này, mọi người thường đi chùa lễ Phật để cầu nguyện sự may mắn, an lành cho mình và những người thân trong gia đình.

Nguồn gốc của Tết Nguyên tiêu

"Nguyên" là thứ nhất, "tiêu" là đêm, Tết Nguyên Tiêu có nghĩa là đêm trăng rằm đầu tiên của năm mới. Người Việt thường quan niệm rằng, "lễ Phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng", tại sao lại như vậy?

Từ xa xưa, người dân đã truyền tai nhau câu chuyện về nguồn gốc của ngày Tết Nguyên Tiêu. Chuyện kể rằng một hôm có con thiên nga của thiên đình bay xuống hạ giới và không may bị một người thợ săn bắn chết. Nghe tin đó, Ngọc Hoàng rất đỗi tức giận và ra lệnh cho một đội quân phải mang lửa xuống thiêu trụi mọi thứ dưới trần gian vào ngày Rằm tháng Giêng.



May mắn rằng khi Ngọc Hoàng ra lệnh, có một vị quan không đồng tình với điều đó và lén xuống hạ giới để bày cách giúp đỡ những con người bé nhỏ lương thiện thoát khỏi đại họa. Nghe theo lời vủa vị quan tốt bụng, đúng vào ngày này, nhà nào cũng treo đèn lồng màu đỏ ở trước cửa nên Ngọc Hoàng cứ nghĩ lệnh phóng hỏa đã được thực hiện. Nhờ đó mà nhân dân vượt qua được đại nạ. Từ đó, cứ đến ngày Rằm tháng Riêng, người dân Trung Quốc đều treo đèn lồng như một cách để trả ơn vị ân nhân đã cứu mạng.

Tích khác lại cho rằng, cứ mỗi lần đến dịp Tết Nguyên Tiêu, các cung nữ trong triều đình rất nhớ gia đình và muốn được về đoàn tụ cùng người thân. Tuy nhiên, do luật cung cấp canh phòng khắt khe không cho phép người ra vào nên cung nữ không thể trở về chung vui với gia đình. Trong số đó có cung nữ tên Nguyên Tiêu vì quá đau khổ, buồn rầu nên đã nhảy xuống giếng để kết liễu cuộc đời. May mắn, nàng được viên thần thân vận của vua Hán- Đông Phương Sóc cứu sống.

Khi nghe được nỗi lòng của Nguyên Tiêu, Đông Phương Sóc đồng cảm và nghĩ kế giúp cô và các cung nữ khác được đoàn tụ với gia đình. Ông bày ra một bàn bói, bất kì ai đến cũng sẽ nhận được quẻ mang ý nghĩa: "mười sáu tháng giêng bị lửa thiêu". Đồng thời căn dặn mọi người rằng sẽ có thể triều đình sẽ xuống giáng hỏa, lúc đó hãy tâu lên vua để tìm cách thoát nạn.

Nghe câu chuyện dân tình xôn xao, nhà vui rất lo lắng nên vội triệu Đông Phương Sóc đến để bàn bạc. Gặp vua, Đông Phương Sóc tâu: Thần lửa đang muốn giáng họa xuống nhân gian, vì thế cần phải nghĩ cách đối phó. Món ăn yêu thích của thần lửa là bánh, trong cung lại có Nguyên Tiêu khéo tay, làm bánh rất ngon nên hãy giao cho cô làm bánh. Đồng thời ra lệnh cho người dân trong thành phải treo lồng đèn đỏ trước của để Ngọc Hoàng tưởng rằng thành đang bị cháy.

Để thưởng cho công làm bánh dụ thần lửa, nhà vua đã cho Nguyên Tiêu trở về đoàn tụ cùng gia đình đồng thời đặt tên cho ngày rằm tháng giêng là Tết Nguyên Tiêu. Kể từ đó trở đi, cứ đến ngày này, người dân Trung Quốc lại có tục lệ ăn bánh trôi và treo đèn lồng.

Một tích khác lại cho rằng, Tết Nguyên Tiêu hay còn gọi là Tết Trạng Nguyên. Vì trong ngày rằm đầu tiên của năm mới này, vua mời các trạng nguyên đến yến tiệc tại vườn thượng uyển để cùng xem hoa thưởng nguyệt. Đây cũng là dịp để những người bạn, người thân ngồi lại với nhau để thưởng thức bánh trôi, ngắm trăng làm thơ, múa lân sư rồng...

Tết Nguyên tiêu có gì đặc biệt?

Người Việt quan niệm rằng, "đầu xuôi đuôi lọt" vì thế mà thời khắc đầu nắm là vô cùng quan trong. "Lễ quanh năm không bằng rằm tháng giêng", trong ngày này dù có bận rộn đến mấy thì ai cũng sắp xếp thời gian để đi lễ chùa, lễ Phật để cầu may mắn, bình an, phát tài phát lộc.

Hai yếu tố quan trọng không thể thiếu trong ngày Tết Nguyên Tiêu là lửa và thơ. Hiện nay, ở nhiều nơi vẫn duy trì tục lệ treo đèn lổng, thả đèn hoa đăng trong ngày này. Mặt khác, màu đỏ của lửa trong văn hóa Đông Á tượng trưng cho sức sống mãnh liệt, sự nhiệt thành, không khí tươi vui phấn chấn trong những ngày đầu năm mới..

>>Xem thêm: Xem ngay tot xau